Een nieuw samengesteld gezin?
Het hoogfeest van de Heilige Familie wordt gevierd om de heilige band te eren tussen Jezus, zijn moeder Maria en Jozef, zijn pleegvader. Het feest benadrukt de heiligheid van het gezin als een model voor christelijke gezinnen. Jezus, Maria en Jozef worden gezien als het voorbeeld van gehoorzaamheid, liefde, toewijding en dienstbaarheid aan God en aan elkaar. Het viert het idee van een heilige en liefdevolle familie-eenheid, en het roept gelovigen op om deze deugden na te streven binnen hun eigen families. Het hoogfeest van de Heilige Familie herinnert gelovigen eraan dat het gezin een cruciale rol speelt in het christelijk geloof en dat het een plaats van liefde, steun en geestelijke groei zou moeten zijn. Het moedigt mensen aan om te streven naar eenheid, begrip en wederzijdse ondersteuning binnen hun eigen gezinnen, in navolging van het voorbeeld van Jezus, Maria en Jozef.
Het gaat nochtans meer dan waarschijnlijk om een nieuw samengesteld gezin. Sommige historici en theologen suggereren echter dat Maria mogelijk tussen de 12 en 14 jaar oud was op het moment van de aankondiging door de engel Gabriël dat ze zwanger zou worden van Jezus. Deze schattingen zijn gebaseerd op de gebruikelijke huwelijksleeftijd in die tijd en de culturele praktijken in het oude Judea. Sommige bronnen suggereren dat Jozef mogelijk ouder was dan Maria toen ze trouwden. In het evangelie van Matteüs staat vermeld dat Jezus broers had: Jakobus, Jozef, Simon en Judas (Mt 13, 55). Daarnaast wordt er gesproken over zijn zussen, hoewel hun namen niet specifiek worden genoemd. Er is serieuze discussie onder theologen en bijbelse geleerden over de interpretatie van deze passages. Sommigen geloven dat deze ‘broers’ en ‘zussen’ van Jezus mogelijk zijn halfbroers en -zussen vanuit een eerder huwelijk van Jozef, terwijl anderen de termen interpreteren als neven en nichten of als geestelijke broers en zussen. De katholieke kerk leert dat deze ‘broers’ en ‘zussen’ van Jezus niet de biologische kinderen waren van Maria, maar eerder verwanten zoals neven en nichten, omdat Maria volgens de katholieke leer maagd bleef, zowel voor, tijdens als na de geboorte van Jezus.
Het zogenaamde Proto-evangelie van Jakobus suggereert dat Jozef weduwnaar was en al volwassen kinderen had uit een vorig huwelijk voordat hij met Maria trouwde. In dit geschrift wordt beweerd dat Jozef op hoge leeftijd was toen hij met Maria trouwde, soms zelfs gespecificeerd als 40 of zelfs 80 jaar oud. Feit is wel dat Jozef in het Evangelie heel spoedig uit beeld verdwijnt. In het Bijbelverhaal van de bruiloft in Kana (Joh 2) wordt Jezus samen met zijn moeder Maria en zijn discipelen uitgenodigd voor de bruiloft. Er wordt echter geen melding gemaakt van Jozef, de pleegvader van Jezus, tijdens deze gebeurtenis. Een theorie suggereert dat Jozef op dat moment misschien al was overleden. In de evangeliën wordt er na de kindertijd van Jezus weinig vermeld over Jozef, wat tot speculatie heeft geleid dat hij mogelijk overleden was voordat Jezus zijn openbare bediening begon. De afwezigheid van Jozef in dit specifieke verhaal kan eenvoudig te maken hebben met het feit dat zijn aanwezigheid niet van belang was voor het verloop van het wonder dat Jezus verrichtte tijdens de bruiloft in Kana. De focus van het verhaal ligt op Jezus’ eerste openbare teken, waarbij water in wijn wordt veranderd, en niet noodzakelijk op de aanwezigheid van Jozef.
In Lc 2, 22-40 is Jozef er nog wel bij: deze passage vertelt het verhaal van de presentatie van Jezus in de tempel en de ontmoeting met Simeon en Anna. Volgens de Joodse wet moesten vrouwen na de geboorte van een zoon veertig dagen wachten voordat ze zich konden reinigen en een offer konden brengen in de tempel. Jezus’ ouders, Jozef en Maria, deden dit volgens de wet door naar de tempel te gaan. Simeon, een rechtvaardige en vrome man die door de Heilige Geest was geleid, was in de tempel op het moment dat Jezus werd gepresenteerd. Hij herkende Jezus als de Messias en loofde God, blij dat hij de beloofde Verlosser had gezien voordat hij zou sterven. Hij profeteerde ook dat Jezus het licht voor de heidenen zou zijn en de glorie van Israël. Anna, een profetes en weduwe die haar leven in de tempel doorbracht, kwam ook naar voren op dat moment. Ze erkende Jezus als de Verlosser en dankte God. Ze sprak over Hem tot allen die op zoek waren naar verlossing in Jeruzalem. Deze passage benadrukt de vervulling van profetieën en symboliseert het begin van Jezus’ openbare presentatie als de Messias. Het toont de erkenning van Jezus door vrome en godvrezende mensen, wat aangeeft dat zijn komst een bijzondere gebeurtenis was die langverwacht werd door gelovigen in Israël.
De presentatie in de tempel en de ontmoetingen met Simeon en Anna illustreren de diepe religieuze betekenis van Jezus’ geboorte en benadrukken zijn rol als de langverwachte Messias, niet alleen voor Israël, maar ook voor alle volken (heidenen), zoals Simeon voorspelde.
(B.N.)